Tijdens het in Arnhem georganiseerde symposium; Perennial Perspectives (1996), kwamen tijdens de lezingen een groot aantal binnen- en buitenlandse tuinmensen aan het woord. Een ding wat zij allemaal met elkaar gemeen hadden was hun voorkeur aan natuurlijke tuinen en parken en dat zij door het delen van elkaars kennis dat van hunzelf konden vergroten.

In het eerste deel van deze rubriek gaat het over Hein Koningen, Jac. P. Thijssepark in Amstelveen. Klik hier voor deel 1

Rob Leopold was binnen deze stroming van de tuinarchitectuur een grote en belangrijke organisator en bouwer van het netwerk van vakmensen. Toen het symposium plaatsvond had hij twee jaar eerder zijn activiteiten als zadenkweker (De Cruydthoeck) gestopt en was hij de filosofie in gegaan. Op een dia laat hij op het symposium zijn voortuin zien, die hij nu zelf ook een wildernis vond. In hetzelfde gedeelte van de tuin deed Rob veel onderzoek naar nieuwe combinaties in zijn zadenmengsels. Rob Leopold; Net zoals u dat eerder zag bij Piet Oudolf, is één van de vele kwekers in ons land die zich hebben gefocust op het selecteren van nieuwe vaste planten als bouwstenen voor de tuinkunst’. Leopold is dan wel geen zadenkweker meer, maar blijft zich inzetten voor de natuurrijke tuin. De zadenkwekerij bestaat overigens nog steeds.

In de laatste 10 jaar zijn er ook een hoop nieuwe specialismen ontstaan bij nieuwe kwekers, dit is een zeer inspirerende ontwikkeling. Wat voor Leopold zelf opgaat is dat hij zeer bevlogen bezig was in deze periode om wilde planten te testen en te introduceren in de tuin en daarbij het assortiment een- en tweejarige tuinplanten te vernieuwen.

Het zoeken naar geschikte wilde planten betekende voor Rob Leopold dagenlang op de blote voeten zoeken in velden naar soorten die gebruikt konden worden bij het nieuwe tuinieren in al zijn aspecten. Natuurlijk werd er bij het planten van nieuwe proefmengsels rekening gehouden met bepaalde kleurenschema’s. “In de vroege lente maak ik een aantal zaaischema’s zodat we een soort avontuurlijk veld krijgen om ons leuke werk in te doen”.

Dan heeft Rob het over een zadenmix; ‘Schizanthus, is een zeer goed mengsel, we hebben de witte en de lichtroze eruit gehaald zodat we een goede mix hadden in roze en paars, kleuren in een ton-sur-ton schema. Zoals je ziet staat er nog een enkele gele plant achterin. Dit is Platystemon californica, een delicate plant waar Gertrude Jekyll veel waardering voor had. Zoals je ziet zijn de meeste mengsels zachte kleuren in pastels en geen harde kleuren. In de eerste jaren werkte ik graag met zachte kleuren in een palet van roze tot paars/lila’.

In een later stadium gaf hij zijn vooroordeel op, er waren gewoon veel planten in het wild in deze kleuren. Vanaf dan werkt Rob Leopold ook in geel en oranje kleurschakeringen. Eenjarige planten werden lang gezien als ongeschikt voor de tuinkunst, wij wilden dat graag veranderen en dat heeft goed uitgepakt. Rob Leopold laat een aantal planten de revue passeren, Platystemon hier in een zachte grijs-groene kleur wat een tapijt vormt, met bloei gedurende de hele zomer. Papaver ‘Mother of Pearl’ is een creatie van de artiest Cedric Morris, gemaakt in zijn achtertuin. Phacelia is goed voor een aantal variëteiten. Rob; ‘Dit is een nieuw soort Echium, we kwamen eens een hovenier tegen die ons vertelde dat een lichtblauwe uitvoering van de ‘Blue Bedder’ veel beter in tuinen in te passen is. Het is ons gelukt en zelfs Mien Ruys leek er blij mee te zijn.

Rob Leopold verteld dat hij eigenlijk weinig op had met planten zoals Tagetes, totdat hij kennismaakte met de Tagetes signata of tenuifolia. Deze vind hij dan van een verfijnde schoonheid en neemt zich voor om niet meer met een bevooroordeelde blik naar planten zoals Tagetes te kijken. Op het scherm verschijnen een aantal manden gevuld met planten uit het veld, daarbij geeft hij aan dat er in feite zoveel mogelijkheden zijn om planten te combineren.

Vervolgens laat Rob Leopold een dia zien waar op een gedeelte van het prachtige Nederlandse Landgoed Twickel ook eenjarige (of kortlevende planten) zijn te vinden. In deze 18e eeuwse landschapstuin heeft hovenier (of tuinbaas) Mathy van Lynden ook met eenjarige gewerkt, deze komen dan ook goed tot hun recht in de formele tuin vlakbij het kasteel. Hoe verder we vanaf het kasteel gaan hoe informeler de beplanting. Nog even laat Rob enkele dia’s zien die gemaakt zijn door Hanneke van Dijk, zij reisde af naar Zweden om daar te leren over eenjarige planten. In de ochtend heeft het gezelschap een bezoek gebracht aan de oude Hortus Botanicus in Amsterdam, enkele jaren geleden is daar door o.a Rob een grote border aangelegd met grassen, vaste planten en eenjarige planten. Dit werd toen tot stand gebracht om bezoekers op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen voor beplanting in tuin en openbaar groen.

Het voorlichten aan een groter publiek d.m.v. een border op de Hortus Botanicus of via tuinbladen etc. is een belangrijk aspect. De laatste ontwikkeling liet zich al beschrijven door niemand minder dan Ton ter Linden; verwevenheid, hoe meer een compositie is verweven (bijv. door spatten kleuren in een andere kleur door te laten lopen) hoe meer onze blik zich richt op een bepaalde combinatie of de buitenkant van de border zoekt. Gemengde of verweven borders zijn vanaf dan voor velen in het vak, maar ook voor tuiniers, de nieuwe norm waarin gewerkt wordt (… en dat hebben we dus aan Ton ter Linden te danken).

Er kan veel bereikt worden als we ons maar inleven en ons gevoel gebruiken. Het is een manier van tuinieren waar veel gevoel in ligt. Salvia horminum ‘Pink Gem’ met Corydalis sempervirens, vrij vreemde kleurencombinatie geel en roze bij elkaar. Maar de combinatie is een … avontuur. Of om op de bladvorm te letten, Phacelia congesta, een belangrijke bladstructuur in de verweven benadering. Het is niet alleen de bloei die belangrijk is, het is de gehele verscheidenheid aan planten in hun subtiliteit en dynamiek die dansen door de beplanting en waar wij ons bewust van proberen te zijn. Je zou het een holistische benadering kunnen noemen.

Een verrassende mix van donkerrood, roze en bruine tinten zijn voor pionier-tuiniers in ons land niet vreemd. Dit kan echter ook een half natuurlijk en een half ontworpen bloemenweide zijn met Lupine, roze Eschscholzia, Phacelia samen met grassen, het getoonde gras op de dia is van Hordeum jubatum. Er zijn steeds meer beplantingen met eenjarige planten en grassen. Wat dacht u bijvoorbeeld van Phacelia met grassen.

Het vereist jaren ervaring om een goede zadenmix te kunnen maken. Gelukkig zijn er in ons land dus ook pionier-tuinkunstenaars die de zadenmengsels graag gebruiken. Rob Leopold weet dan ook zeker dat het werken met kortlevende planten en grassen nog veel meer mogelijk maakt. Toch blijft onze manier van tuinieren er een waar empathie en gevoel bij komt kijken.

De meeste zadenmengsels ontwikkelen wij op de proefvelden bij de kwekerij. Daarbij hebben we geprobeerd om goede samenhangende mengsels te maken, en dit is veel werk, dat kan ik u verzekeren. Meer Gilia tricolor! Laten we het volgende jaar daarvan 25 gram aan een kilo toevoegen. Van Nicotiana is er een teveel, twee zaden per gram lijkt meer dan genoeg.

Een goede mix is een kwestie van geduld aangezien er enkele jaren over heen gaan. Wij moeten rekening houden met kleur, structuur van het blad, de hoogte van de planten, etc. Het zaaien op de kwekerij is al een kunst op zich, zo dun mogelijk zaaien met de goede afstand tussen de rijen.

Voor de klant is het nu alleen nog een kwestie van zaaien, toch zal met dezelfde mix op een andere locatie er verschil in uiterlijk kunnen zijn. Dit kan te maken hebben met de grondsoort, hoeveelheid licht etc. of omdat er een klein verschil in de samenstelling kan zijn.

Op de volgende dia laat Rob een gedeelte van zijn achtertuin zien, maar dan van jaren geleden. Op de dia staat een combinatie van oude rassen van de roos, samen met vaste planten en eenjarige planten. Hier (volgende dia) ziet u dan een voorbeeld van een naturalistische beplanting rondom een kantoorgebouw in het hart van het industriegebied. Wij kregen opdracht om in betonnen bakken een natuurlijke beplanting aan te brengen. Waar wachten we op, laten we van de wereld weer een mooie plek maken!

Ik zou u graag nog wat meer voorbeelden geven van het creatieve gebruik van eenjarige in borders met vaste planten. In de afgelopen jaren zijn daarvan mooie voorbeelden te zien gemaakt door Ineke Greve en Ton ter Linden. Hier ziet u (volgende dia) opnieuw de tuin van Ineke Greve met een prachtige mix van Nicotiana ‘Lime Green’ de blauwe Salvia horminum en Salvia sclarea en wat andere vaste planten in een perfecte mix.

Dit is een werkelijk voortreffelijk stuk tuinkunst in de tuinen van Ton ter Linden, veel van zijn werk is perfecte natuurlijkheid, spontaniteit en design in één. Dat wij hier in deze ruimte zitten is bijna perfect. bijna omdat het mooiste van alles uw eigen tuin is.

Met het overlijden van Rob Leopold verloor de beweging van nieuwe stijl natuurlijke tuinen een passievol en gedreven promotor en bijzonder mens.