Een nieuwe studie in het V.K. van de RHS (Royal Horticultural Society) samen met de universiteit van Reading heeft aangetoond dat de klimop (Hedera helix) de meest ideale plant is om gevels mee te vergroenen. Dit is reden te meer om eens nader naar de mogelijkheden van klimplanten bij het vergroenen van muren te kijken.

---

Al is het nog niet in het tempo wat we graag zouden willen, zien we toch steeds vaker deze ‘levende muren’ ontstaan. In het onderzoek gaat het vooral over de impact van groene wanden op de temperatuur en de relatieve luchtvochtigheid in gebouwen.

Er zijn twee manieren om een wand groen te maken. Er is de manier waarbij door het aanbrengen van modules tegen de wand, waarbij zeer veel verschillende cassettes of modules beschikbaar zijn. Daarnaast is er de alom bekende manier waarbij klimplanten worden gebruikt, deze manier is ook (meer) low-budget. Deze laatste manier heeft ook het voordeel dat zij op straatniveau weinig ruimte nodig hebben.

Er was bezorgdheid dat deze groene muren de relatieve luchtvochtigheid kunnen verhogen en vochtproblemen op de muren kunnen veroorzaken, maar dit onderzoek toont aan dat dit niet het geval is.

Er werd een selectie gemaakt waarbij er uiteindelijk 3 klimmers overbleven; Hedera helix (klimop), Parthenocissus tricuspidata (wingerd) en Pileostegia viburnoides (klimmende hortensia). Bij het onderzoek werd er gebruik gemaakt van mini-gebouwen, bovendien werd er in de zomer en in de winter bij deze studie getest.

Het bewijs toonde aan dat klimop de beste plant is voor zomerkoeling. Het was in staat om de interne en externe wandtemperatuur met respectievelijk 7,2 ° C en 5,7 ° C te verlagen. Klimop zorgde niet alleen voor de beste zomerkoeling voor gebouwen, maar toonde ook in de zomer de grootste afname van de dagelijkse variatie in relatieve vochtigheid (RH).

Tijdens warme wintermiddagen was de RV 5,7% lager binnen met klimop begroeide wanden in vergelijking met kale gebouwen. Dit betekent dat met klimop bedekte muren gebouwen in de wintermaanden minder vochtig zouden houden. Een directe verlaging van de temperatuur aan de buitenzijde van een gebouw van 5,5% levert een besparing van energie aan airconditioning op van 30 – 70%. Het meeste resultaat komt uiteraard bij het vergroenen van die zijde van het gebouw welke gericht is op de zon, samen met de westzijde die het meest wordt opgewarmd in de middag.

Om het geheel helemaal compleet te maken kan er zelfs op basis van seizoensbeplanting gekozen worden om de ramen ook te voorzien van buitenbeplanting. De kostenbesparing is hier groot omdat de zon geen kans krijgt door het blad te schijnen. Bovendien zijn er door het blad meer convectiestromen dan op een horizontaal vlak. Dit helpt om complexe luchtstromingen te reduceren, samen met het verkoelende effect van het blad draagt dit bij aan het verlagen van het ‘Heat Island Effect’. ( Nigel Dunnett & Noël Kingsbury Planting Green Roofs and Living walls 2010)

Dr. Tijana Blanusa, hoofd van de RHS-research-afdeling over de bevindingen van dit onderzoek, ‘Ons onderzoek is een belangrijke stap voorwaarts om ons begrip van groene muren te vergroten. Veel mensen met beperkte ruimte wenden zich tot verticaal tuinieren als een manier om hun huis of werkplekken groener te maken. We worden aangemoedigd door de bevindingen dat alle geteste planten voordelen bieden voor verkoeling in de zomer zonder vochtproblemen te veroorzaken ‘.

Klimplanten maken maar een klein deel uit in de Europese bossen. In tropische bossen maken klimplanten wel een groot gedeelte van de vegetatie uit. Soms bestaat wel 25 % van de jonge planten op de bodem van deze tropische bossen uit klimplanten. In minstens 133 families van zaadplanten hebben zich onafhankelijk van elkaar klimplanten ontwikkeld. De groeiwijze is vaak eerst horizontaal in de richting van iets donkers dat zou dan wel eens een boom of een rots kunnen zijn. Vervolgens begint de klim, hierbij steken de klimmers weinig energie in het verstevigen van de steel.

Andere klimplanten maken een horizontale cirkelvormige beweging met hun jonge scheuten, alsof ze een zweep boven hun hoofd ronddraaien. Dit wordt circumnutatie genoemd. In de video hieronder ziet u dit verschijnsel.

Klimplanten maken al eeuwenlang deel uit van de tuin. De muurtuin die wij nu kennen komt vanuit het vergroenen van gevels met behulp van klimplanten. wat zijn oorsprong heeft aan het begin van de twintigste eeuw. In Duitstalige landen heeft het gebruik van klimplanten voor het vergroenen van gevels zijn oorsprong in de Jugendstil-beweging in de kunst en architectuur. In de Engelstalige landen is het rond dezelfde periode de Arts and Crafts-beweging, in de V.S is het ontstaan van de buitenwijken (suburbia) voor de middenklasse de oorsprong van de groene gevel.

Ook in het openbaar groen is er een groeiende belangstelling voor het gebruik van klimplanten. Groen in de stad wordt gewaardeerd om ons een gevoel van welbehagen te geven. Ook vergroten zij het dierenleven (biodiversiteit) doordat zij gebruikt worden door vogels voor nestgelegenheid, ook veel insecten weten de klimmers te vinden. Een klimplant op een muur dempt het straatgeluid met wel 2-3 decibel.

Muurtuinen van klimplanten kunnen ook een gemengde beplanting hebben, denk daarbij maar eens aan de bekende combinatie van klim- of ramblerrozen met de veelzijdige Clematis. Uiteraard kunt u net als bij een ‘gewone’ tuin in een bepaalde kleurcombinatie gaan werken. Hierbij kunt u uit gaan van de bloei, maar ook aan de kleur van het blad in de herfst. Ook kunt u zich bij de plantkeuze richten op biodiversiteit, dus de vorming van vruchten, zaaddozen etc. De hoogte van de te bedekken wand kan hierbij ook een leidraad zijn. Vooral als er grote hoogtes moeten worden bedekt.

Niet iedere plant kan dezelfde hoogte bereiken, de hoger groeiende soorten worden dan vaak kaal aan de onderzijde. Door daar dan andere klimplanten die minder hoog kunnen groeien te gebruiken om deze kale gedeeltes te laten bedekken ontstaat een gemengde beplanting. Een goed voorbeeld is de beplanting bij het MFO-park in Zürich, Zwitserland.

• 

• 

• 

Het MFO park draagt de naam van de fabriek welke zich voorheen op deze locatie heeft bevonden, Maschinenfabrik Oerlikon. Klimplanten zijn geplant om langs de stalen kabels te groeien. De constructie is aan de voorzijde van 35 meter geheel open, de lange zijdes zijn 100 meter lang en hebben een dubbele rij met staaldraden, de hoogte is 17 meter.

Klimplanten kunnen worden ingedeeld op basis van hun vier klimmethodes.

1. Zelfklimmers bijvoorbeeld; Hedera en Parthenocissus
2. Slingerplanten bijvoorbeeld; Wisteria, Dioscoria en Celastrus
3. Rankplanten; bijvoorbeeld; Vitis vinifera en Clematis
4. Steunklimmers bijvoorbeeld; rozen en bramen

Er zijn natuurlijk veel meer klimmers, maar de belangrijkste soorten staan in deze lijst;

• Actinidia (straalstempel, kiwi)
• Akebia
• Ampelopsis
• Aristolochia macrophylla (pijpbloem of Duitse pijp)
• Berchemia racemosa
• Campsis (trompetkimmer)
• Clematis soorten en Clematis-Hybriden
• Euonymus fortunei (kardinaalmuts)
• Fallopia (bruidssluier)
• Hedera helix (klimop, inheems)
• Humulus lupulus (hop)
• Hydrangea anomala(klimhortensia)
• Jasminum nudiflorum (winterjasmijn)
• Kadsura japonica (katsura-klimmer)
• Lonicera (kamperfoelie)
• Menispernum
• Parthenocissus (wingerd)
• Passiflora (passiebloem)
• Periploca (melkwingerd)
• Rosa (klimrozen en ramblers)
• Schisandra
• Vitis (druif)
• Wisteria (blauwe regen)

Allemaal Clematis

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Hedera helix is onze inheemse klimop. Een hedera kan na een jaar of tien ook volwassen worden, uitgelokt door een plotselinge toename van licht. Door de late bloei is de plant ecologisch waardevol, insecten kunnen nog lang voedsel vinden waardoor zij beter door de winter komen. Merels en lijsters eten nog lang de bessen. Het beste gebruikt u bij begroeiing tegen de muur een raamwerk met een afstand tot de muur van minimaal 7 cm.

Bronnen voor dit artikel zijn; RHS & university of Reading, Drendoflora No= 46 Klimplanten – sierlijk en functioneel door Ir. M. E. C, M. Hop (geen grapje), Nigel Dunnett & Noël Kingsbury Planting Green Roofs and Living walls 2010

Recente artikelen