Het herfstseizoen is de tijd waarin veel tuiniers nadenken over de invulling van hun tuin in het nieuwe jaar. Het gaat dan vaak over de invulling van de border(s) of omdat het roer drastisch om gaat.
Diervriendelijk tuinieren
Het uitstellen van onderhoud zoals; snoeien, (blad)harken etc. is van harte aanbevolen. Steeds meer tuiniers geven hier gehoor aan. Zij zorgen er op deze manier voor dat het dierenleven (biodiversiteit) in hun tuin kan beschikken over voedsel en schuilplekken.
Dieren gebruiken ons privé-groen als ‘stapsteen’ om van de ene groene zône in de andere te komen. Vaak zijn tuinen nog de enige mogelijkheid. Neem de merel die vanuit het buitengebied de stadstuin heeft gekoloniseerd. Ook grote bonte spechten, sperwers, ijsvogels en egels worden in tuinen gesignaleerd. En denk eens aan al die kikkers, padden, salamanders, libellen, vlinders en andere insecten.
Vooral aan het eind van de vorige eeuw veranderde veel tuinen in zgn. parkeerplaatsen, het beton won het van aarde en beplanting. Het drukke bestaan van ons resulteerde in dalende belangstelling voor het echte tuinieren, de tuin mocht geen tijd meer kosten en dit ging ten koste van groen in de tuin. De tuin was geen tuin meer maar werd een verlengstuk van de huiskamer. In veel tuinen verdween de aarde compleet en ontstond een trendy showroom met loungeset, spiegels en een enkele plantenbak. Menig voortuin werd een parkeerplaats.
De trends in tuinenland staan haaks op de behoefte van de dieren. Steen, beton en asfalt winnen het van kleurrijke plantenborders en gazons met madeliefjes. Kale schuttingen hebben de plek ingenomen van heesterhagen, en groenverzorgers zijn tegenwoordig stratenmakers. Gelukkig is er langzaam maar zeker een verandering zichtbaar in de manier waarop onze tuin wordt ingericht.
Een tuin moet uiteraard veel gevarieerd groen bevatten, planten, struiken en bomen zorgen voor bescherming en voedsel. Kies voor beplanting die vogels en ander dierenleven iets te bieden hebben.
TuInspiratie van openbaar park
Deze tuin was te zien tijdens Gardeners World Live 2019. Het ontwerp van deze “High Line” tuin is van Dan Ryan. Vooral de bank (en het gebruik van grassen) geeft een sterke connectie met het park waarop zijn ontwerp is gebaseerd. Het High Line Park is aangelegd op een verlaten en verhoogd stuk spoorlijn in New York. Het openbare park is een groot succes en inspireert veel steden in de V.S en internationaal. Dat dit ook te vertalen is naar een tuin laat onderstaand ontwerp zien. Toch is het als tuinontwerp in een competitie een teveel gekopieerd geheel.
Het ontwerp van het High Line Park in New York City is van; Field Operations, Diller Scofidio + Renfro en de beplantingsplannen van Piet Oudolf.
Water in de tuin
Als het gaat over diervriendelijk tuinieren dan bent u met water in de tuin op de goede weg. Water is leven en trekt veel dieren aan.
Het strakke waterelement op de foto hierboven loopt door langs het vlonderterras en doet tevens dienst als trede. Te weinig planten met een duidelijke structuur in de onderste laag van de beplanting zorgt voor een beetje rommelig aangezicht. De foto hieronder toont een meer natuurlijke waterloop. Door de oversteek van de tuintegels lijkt het pad te zweven boven het watergedeelte. Een watergedeelte als deze waarbij de oevers schuin lopen hebben een veel grotere positieve invloed op het dierenleven in de tuin dan bij het waterelement hierboven.
Bij de strakke vijver hierboven worden de harde randen van de vijver en de bestrating verzacht door de beplanting. Er is bij de planten gekozen voor veel wit. Dit zowel bij de bloemen als bij blad. In de achterste border zien we daar ook lichtroze bij komen en op de voorgrond wat blauwtinten. Blauw in de border geeft diepte aan het geheel.
De oranje pijlen van Kniphofia zorgen voor vuurwerk rondom de ondiepe vijver. Kniphofia is er ook in zachtgeel/geel/granaatrood/felrood/rood-geel en geel-rood. Vaak worden zij solitair aangeplant. De plant bloeit vanaf juli en verschillende soorten bloeien door tot in oktober.
Er zullen ongetwijfeld tuiniers zijn die dit bootje kunnen hebben in hun tuin maar het gaat hierbij om de oevers. Deze zijn voorzien van een natuurlijke beplanting.
Het gebruik van losse plantenbakken bij een border kunnen handig zijn om tijdelijk nog wat kleur aan het geheel te geven. Door het plaatsen van een of meerdere bakken voor de border kan er meer diepte ontstaan of betrekt het de border bij (bijvoorbeeld) het terras.
Cottage Garden, een bloemrijk geheel
Cottage Gardens hebben hun oorsprong in het Engeland tijdens de opkomst van de industrie van eind achttiende eeuw. Het waren Gertrude Jekyll (1843-1932) en haar goede vriend architect Edwin Lutyens ( 1869-1944) die, als reactie op heimwee naar het rustige landelijke leven, tuinen aanlegden bij landhuizen door Lutyens ontworpen in de Arts & Crafts-stijl. Gertrude Jekyll is hierbij vooral geïnspireerd geraakt door landschapsarchitect en publicist William Robinson (1838-1935).
Cottage Gardens kenmerken zich vooral door uitbundige bloei. De planten zijn dicht op elkaar geplaatst. De bloei komt van kort en langlevende planten. Naast veel bloeiende planten wordt er in de Cottage Garden ook groente en fruit geteeld.
De bloemen komen van planten zoals; Dahlia, Monarda, Nepeta (kattenkruid), chrysanten, gladiool, gipskruid, Physostegia (scharnierplant), etc. Veel komt overeen met de planten van de Nederlandse boerentuin.
Afwisseling in bloeiwijze en bladtextuur
De bloeiwijze van planten is zeer divers, zo zijn er o.a; schermen, filters, bollen en aren. De periode dat een plant bloeit duurt meestal kort in vergelijking met de periode waarbij de plant het van zijn blad moet hebben. Het is dus aanbevolen om verder te kijken dan uw bloem lang is en de plant ook op zijn uiterlijk zonder de bloemen te beoordelen.
Het lijkt misschien een beetje vreemd maar afwisseling in bloeiwijze en bladvorm/textuur zorgt in de border voor rust maar tegelijkertijd ook voor een spannend geheel. Veel planten met een soortgelijke bloei en blad is saai en nodigt niet echt uit om een border nader te bekijken. Zorg dus naast de spreiding van de bloeiperiode ook voor een goede balans in bloeiwijze en blad.
Er zijn planten die een solitaire plek behoeven, er zijn structuur of karakterplanten, gatenvullers, weefplanten etc. Rust ontstaat als u een bepaalde combinatie van minimaal 3 planten herhaald in de border.
De Duitse onderzoekers Richard Hansen en Friedrich Stahl ontwikkelden in 1960 een gestructureerde aanpak voor natuurlijke plantengemeenschappen. Deze wetenschappers kwamen met vijf categorieën; themaplanten, combinatieplanten, solitaire planten, bodembedekkende planten en strooiplanten. Hun advies was dat een beplanting voor minstens 70% moet bestaan uit structuurplanten en de overige 30% uit gatenvullers. Meer verfijnd en divers is de wijze waarop onze wereldbekende landgenoot Piet Oudolf werkt. Met de regels van Hansen en Stahl als basis.
Bomen planten
Bomen zijn ontzettend belangrijk, zij zorgen voor zuurstof, vangen fijnstof, geven sfeer, vergroten de biodiversiteit, zorgen voor voedsel voor mens en dier, geven karakter aan een ontwerp voor tuin of landschap, geven verkoeling en zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Bij het uitzoeken van een geschikte boom dient u altijd rekening te houden hoe groot (hoogte en omvang) de boom kan worden. Ga er altijd vanuit dat u een boom nooit hoeft te snoeien omdat hij te groot is geworden. Snoeien hoort alleen bij onderhoud te worden toegepast.
Bomen zijn voor een groot gedeelte de brengers van sfeer in de tuin. Denk maar eens aan de prachtige bloesem in de lente of een prachtige warme herfstkleur, bomen die hun blad of naalden in de winter houden zorgen voor kleur in het koude seizoen. Het doel wat u wilt bereiken met de boom is dus belangrijk om te bepalen voor u tot aanschaf overgaat.
De veelzijdigheid van bloembollen is haast oneindig
Voor elk type border zijn er soorten en combinaties genoeg. Voorjaarsbollen kunnen het bloeiseizoen behoorlijk verlengen.
Al jarenlang hebben bloembollen zich bewezen in klassieke borders, maar ook in de natuurtuinen van nu worden zij veelvuldig toegepast. Bloembollen mogen eigenlijk in geen enkele border ontbreken ! Voor elk type border zijn er soorten en combinaties genoeg. Voorjaarsbollen kunnen het bloeiseizoen behoorlijk vervroegen.
Voorjaarsbollen als Crocus en sneeuwklokje zijn vaak de eerste in bloei in onze borders, tulpen en Hyacinth volgen. De zomerbloeiers als o.a; Dahlia, Begonia en Ornitogalum zijn volledig ingeburgerd. Laatbloeiers zijn o.a; cyclamen en Colchicum. Elke groep heeft zijn eigen kenmerken, denk bijvoorbeeld maar eens aan zomerbloeiers die vaak een exotisch uiterlijk hebben als kenmerk, zij komen dan ook voornamelijk uit warme oorden. Najaarsbollen zijn relatief het meest onbekend, het is vaak moeilijk een geschikte plek voor ze te vinden. De meeste najaarsbollen zijn laagblijvende soorten en raken bedolven onder de in verval rakende zomerbloemen. Er is voor elke border wel een geschikte bollencombinatie, de keuze aan bollen is om tureluurs van te worden.
Borders en paden krijgen organische vormen
De paden waren dit jaar bij veel grote tuinshows niet meer recht maar hadden vaker een meer organische vorm aangenomen. Ronde terrassen en pleintjes in plaats van het rechthoekig terras wat we zo lang gewend waren, dit samen met de meer slingerende paden past meer bij de natuurlijke beplanting. De paden zijn vaker onderbroken en zien we weer meer het gebruik van stapstenen. Dit vergroot de mogelijkheid van de tuin om als buffer te fungeren tussen (zware) regenval en drainage of riolering. De mate van buffering wordt gemeten in het runoff-effect.
Gazon eruit, bloemenweide erin
Een doorsnee grasveld kan erg mooi zijn en een fraai decor vormen voor de borders. Als het echter over biodiversiteit gaat heeft het maar weinig te bieden. Er zijn diverse manieren om uw gazon te laten bloeien. Behalve dat het gazon er fraaier op wordt heeft het bloeiend veel meer te bieden voor het dierenleven in uw tuin. Het resultaat kan in sommige gevallen al direct mooi zijn, soms kan het enkele seizoenen duren voordat het gewenste resultaat begint. Geduld is een schone zaak.
In de meeste gevallen hoeft er nog maar twee of driemaal te worden gemaaid. De energie die u in uw nieuwe (bloeiende) gazon heeft gestoken heeft nu dus tot minder onderhoud geresulteerd. Zeker als u bij het maaien fossiele brandstof gebruikt bent u nu een stuk duurzamer bezig.
Aandacht voor een laatbloeier
De herfstaster is een zeer geliefde late bloeier voor de border. Zelfs op het terras of balkon kun je genieten van de kleurige herfstaster, deze sterke vaste planten doen het namelijk ook prima in een pot of mand.
Er bestaan wel meer dan 200 soorten asters. De meeste herfstasters komen oorspronkelijk uit Noord-Amerika, ze voelen zich gelukkig helemaal thuis in de Europese tuinen. De hoogte varieert van 20 cm tot ruim 1,5 meter of zelfs nog hoger. Bovenaan de stevige stengels groeien lieftallige straalbloempjes. Deze zijn er in bijna alle kleuren van de regenboog.
tuinenstruinen.org 