Harry Pierik: SECRET GARDEN ZWOLLE (1)

Gevelgroen op onverwachte plekken.

Variatie in groen vermindert de aanmaak van stresshormonen en bevordert positieve gevoelens, kortom: groen maakt gelukkig. Groen borgt afwatering, vermindert hitte, verhoogt soortenrijkdom, ofwel biodiversiteit, en is dus van levensbelang, zéker midden in de stad.

Brede geveltuin aan de Korte Smeden, een jaar na aanleg. Links op de voorgrond o.a. Geranium ‘Sweet Heidy’ van Marco van Noort uit Warmond; daardoorheen groeit de winterharde Fuchsia ‘Cloverdale Pearl’, lichtroze met witte rokjes. Iets daarachter, meer tegen de winkelgevel, bloeien de zalmroze bloemetjes van Geranium oxonianum ‘Wargrave Pink’. Helemaal vooraan het blad van Heuchera ‘Caramel’, waarvan vaak wordt beweerd dat ie qua kleur moeilijk te combineren valt met andere planten (…). De zilvertinten van Brunnera macrophylla ‘Seaheart’ en Pulmonaria ‘Diana Claire’ en het grijsblauw van het zwenkgras Festuca glauca ‘Elija Blue’ passen bij de hardstenen plinten van de winkel en vormen een contrast met het donkere blad van het zenegroen Ajuga reptans ‘Black Scallop’, de slangenbaard Ophiopogon planiscapus ‘Niger’ en Heucherella ‘Art Deco’. Wintergroen zijn hier o.a. Carex oximensis ‘Eversheen’ (groene zegge met gele middenstreep over de lengte van het blad) en ‘Everillo’ (zegge met effen lichtgroen blad), Liriope muscari ‘Moneymaker’, de compacte hemelse bamboe Nandina domestica ‘Gulf Stream’ en de herfstvaren Dryopteris erythrosora.

Kunnen strookjes van slechts enkele decimeters breed, tegen muren, een wezenlijke bijdrage leveren aan de vergroening van een stenenrijke omgeving? Oók daar waar telkens elk kruimeltje aarde en elk snippertje groen op het offerblok van opbrengst en doelmatigheid wordt gelegd?

Drie Pistolengang. Geveltuin op het noorden, ongeveer een jaar na inrichting. Mahonia eurybracteata ‘Soft Caress’ geflankeerd door Fuchsia ‘Mrs Popple’. Op de voorgrond links het in de winter bladverliezende en in de herfst bruingele gras Haconechlea macra ‘Allgold’ (zonder groene middenstreep), daarnaast o.a. Ajuga reptans ‘Black Scallop’ de compacte Fuchsia ‘Tom Thumb’ en Pulmonaria ‘Opal’.

Drie Pistolengang op Het Eiland, geveltuin tegen een donkere muur op het noorden. Kleurrijk met een variatie aan wintergroene heesters, varens en grassen, afgewisseld met diverse winterharde fuchsia’s, waaronder de grootbloemige Fuchsia ‘Mrs Popple’. Rechts tegen de muur groeit de bladhoudende struikkamperfoelie Lonicera nitida ‘Baggesen’s Gold’. De grassen zijn hier vertegenwoordigd door de wintergroene zegge Carex oximensis ‘Eversheen’ en de bladverliezende Haconechlea macra ‘Aureola’, beide met groene middenstreep, maar net even verschillend. Het roze geraniumpje rechts vooraan is G. nodosum dat rijk bloeit in de schaduw en het ook nog behoorlijk goed doet op wat drogere plekken.

In opdracht van de gemeente Zwolle mocht ik het afgelopen jaar in de binnenstad ruim veertig geveltuintjes ontwerpen. Deze groene stroken zijn in samenwerking met het gemeentelijk groenonderhoud (ROVA) ingericht tegen gevels van allerlei stegen en straatjes in het Broerenkwartier en dan met name aan weerszijden van de Diezerstraat en op Het Eiland.

Brede geveltuin aan de Nieuwstraat, een jaar na aanleg. Rechts Choisya ‘White Dazzler’ met daardoorheen de uit Nieuw Zeeland afkomstige – en zeker in de stad winterharde – klimmer en wever Muehlenbeckia axillaris. Daarboven enkele takken met smalle lancetvormige bladeren van de immer groene, elke winter heerlijk geurend bloeiende, struikkamperfoelie Lonicera standishii ‘Budapest’. Daarnaast de kransbladige, hulstachtige Mahonia ‘Media’, die in de late herfst of vroege winter bloeit met gele trossen die rijkelijk Lelietje-van-dalengeur verspreiden. In het midden, tegen de grijze bakstenen pui, de blauwe jeneverbes Juniperus squamata ‘Meyeri’ met haar doffe coniferentextuur en pal daarnaast Magnolia grandiflora ‘Little Gem’ met glanzend wintergroen blad. Meer op de achtergrond, Nandina domestica en de pluimhortensia Hydrangea paniculata ‘Lime Light’, omringd door Persicaria amplexicaulis ‘Blackfield’ en ‘Dikke Floskes’, allerlei geraniums en wintergroene grassen. Helemaal vooraan de grijsgroene bladeren met crèmekleurige rand van Hosta ‘Valley’s Sushi’ gewonnen door de Zwolse hostaveredelaar Jeroen Linneman (HostaValley) en daarnaast de compacte Nandina ‘Firepower’. Diverse heesters in deze strook kunnen minstens twee meter hoog worden.

Geveltuin aan de Pijpebakkersstraat op Het Eiland. Op de voorgrond de niet woekerende gele dovenetel met filigrainblad, Lamiastrum galeobdolon ‘Herman’s Pride’; daartussen enkele glanzende blaadjes van Cyclamen coum, die in de prille lente bloeit. Daarachter Haconechlea macra ‘Aureola’ en de donkerrood uitlopende blaadjes van Nandina domestica ‘Obsessed’ met een echo van het koperkleurig ontluikende blad van de wintergroene herfstvaren Dryopteris erythrosora en wat verderop dat van Nandina domestica ‘Gulfstream’. Beide hemelse bamboes blijven compact en zijn alleen al daardoor zeer geschikt om toe te passen in een geveltuin. Rechts in het midden o.a. Geranium ‘Sweet Heidy’, een selectie van vaste plantenkweker Marco van Noort, die hij naar zijn vrouw noemde. . Tegen de muur staan de enige echt winterharde Toscaanse jasmijn Trachelospermum asaticum ‘Star of Toscane’ en de bladhoudende struikkamperfoelie Lonicera nitida ‘Baggesen’s Gold’.

Stedelijk beheerder beplanting, Tsjerk Jelsma, bedacht voor dit project de naam Secret Garden, wat staat voor het verrassingselement van deze onderling verschillende geveltuinen op soms totaal onverwachte en verborgen plekken.

Op de achtergrond van links naar rechts, met glanzend lichtgroen en geurend blad, Choisya ternata ‘Sundance, dan Fuchsia ‘Cloverdale Pink’ in knop, die hier ten dele voorover hangt en waar Geranium nodosum doorheen groeit. Op de voorgrond o.a. Heuchera ‘Caramel’, Pulmonaria ‘Diana Claire’ en ‘Opal’, Lamiastrum galeobdolon ‘Herman’s Pride’, de stengelloze sleutelbloem Primula vulgaris en het Kaukasische vergeet-mij-nietje Brunnera macrophylla ‘Seaheart’, hier en daar afgewisseld met bodembedekker Soleirolia soleirolii ‘Aurea’, het lichtgroene slaapkamergeluk.

Elk perk is een, zorgvuldig gecomponeerde, rijk gedetailleerde eenheid in vorm, textuur en kleur van bloem, blad, schub of bes; alle seizoenen mooi en met een natuurlijke uitstraling. Hoe langer je kijkt, hoe meer details je ziet. Er groeit hier een uitgebalanceerde afwisseling in bladhoudende en bladverliezende planten, met het accent op wintergroen, dat wel, want het is in de binnenstad. Zowel heesters als vaste planten, maar ook grassen, varens en kleine bolgewassen, ontwikkelen zich – waar de ruimte dat toelaat – tot iets wat doet denken aan gevarieerde bosrandjes tegen de gevels. Soortenrijkdom is hierbij het toverwoord. Uiteraard is deze manier van tuinieren ook gunstig voor bijen, vlinders en andere insecten; soms fladdert er een kleine vos door een van deze smalle, drukke winkelstraten.

Geveltuin aan de Korte Smeden op Het Eiland met links de geurende Choisya ‘White Dazzler’ in combinatie met Muehlenbeckia axillaris, daarnaast de hemelse bamboe Nandina domestica en Persicaria amplexicaulis ‘Blackfield’. Rechts van het midden de lichtroze Fuchsia ‘Whiteknight’s Pearl’, die menshoog gaat worden. Op de voorgrond o.a. de blauwe dwergjeneverbes Juniperus squamata ‘Blue Star’, het lichtgroene slaapkamergeluk Soleirolia soleirolii ‘Aurea’, het notenhoutachtige blad van Heucherella ‘Art Deco’, het blauwe zwenkgras Festuca glauca ‘Elija Blue’, de niet woekerende gele dovenetel Lamiastrum galeobdolon ‘Herman’s Pride’, Hosta ‘Halcyon’ en Brunnera macrophylla ‘Seaheart’ met haar stevige ronde bladeren, die hun kleur lang behouden.

Drie Pistolengang. Geveltuin op het noorden. Mahonia eurybracteata ‘Soft Caress’ geflankeerd door Fuchsia ‘Mrs Popple’. Op de voorgrond links het in de winter bladverliezende gras Haconechlea macra ‘Allgold’ (zonder groene middenstreep), daarnaast o.a. Pulmonaria ‘Diana Claire’,(de ‘moeilijk te combineren’…???) Heuchera ‘Caramel’, Ajuga reptans ‘Black Scallop’, de compacte Fuchsia ‘Tom Thumb’, Pulmonaria ‘Opal’ en de kleine vrouwenmantel Alchemilla erythropoda.

Close-up van de geveltuin aan de Pijpebakkersstraat op Het Eiland. Achter de band van cortenstaal o.a. Choisya ‘White Dazzler’, daarvoor de wintergroene glansschildvaren Polystichum polyblepharum, en helemaal vooraan de in de prille lente lichtgeel bloeiende stengelloze sleutelbloem Primula vulgaris, dan het donkere, glimmende blad van kruipend zenegroen Ajuga ‘Black Scallop’ en de nazomer- en herfstbloeier Cyclamen hederifolium, sterk contrasterend met oplichtende Soleirolia soleirolii ‘Aurea’. In het midden voor Nandina domestica ‘Obsessed’ en links daarvan het blad van een Helleborushybride, begint Liriope muscari ‘Moneymaker’ te bloeien.

In de volgende column zal ik meer laten zien en vertellen over de aanleg en het onderhoud van deze geveltuinen in hartje binnenstad van Zwolle.

HARRYPIERIK.NL

Bekijk hier deel 2