Heesters zijn niet meer weg te denken uit onze tuinen.  Al in de vroege tuinontwerpen van de (Engelse) tuinen in landschapsstijl zien we veelvuldig het gebruik van heesters. In veel van de Nederlandse  (openbare) parken zijn de heesters nog steeds een belangrijk element, vaak worden heesters hier aangeplant in groepen samen met bomen, dit heeft vooral de functie van groene massa om het harde effect van verharding te verzachten.

Verschil tussen boom en heester.

Bomen en heesters zijn beide houtgewassen, Het verschil tussen de heester en de boom is niet door de natuur ingegeven maar door de mens. Heesters zijn namelijk ingedeeld in lengtematen, te weten;

1. hoger dan 6 meter (is boom)
2. tussen  1 en 4 meter
3. tussen 0,5 en 1 meter
4. lager dan 0,5 meter

Heesters worden dus in meters aangegeven. Voor de dwergen onder de heesters is een uitzondering gemaakt, deze worden in centimeters aangegeven. Deze kabouterheesters zijn: Erica, Calluna, Daboucia en Empetrum (heidesoorten).

Veel van de heesters in onze tuinen komen uit Azië en kunnen daar uitgroeien tot grote bomen. In ons klimaat blijven zij echter beperkt tot lengtematen die passen bij een heester.

Heesters toepassen en eigenschappen

Heesters worden vaak in groepen verwerkt en toegepast, de groepen bestaan dan uit één soort en dezelfde cultivar. Vooral in grote tuinen en parken is de impact groter en geeft het rust aan het geheel. Heesters hebben zo de functie van groene massa. Wanneer tuinen klein zijn van oppervlakte spreken heesters meer aan en nemen zij desgewenst de functie van bomen over.  De meeste heesters zijn meerstammig, bij het toepassen van bomen is meerstammig momenteel bijzonder populair.

Heesters trekken de aandacht door een rijke bloei, overdadig vruchten kunnen dragen, verschillende groeihoogten hebben, een scala aan bladvormen hebben en bladverliezend of wintergroen kunnen zijn.

Heesters bevorderen in grote mate de biodiversiteit in uw tuin. Ze dienen als schuilgelegenheid voor vogels en kleine zoogdieren. Ze dienen als broed- en nestgelegenheid voor vogels en dienen voor vogels en kleine zoogdieren als voedselbron.

Heesters komen ook vaak voor in de ontwerpen van de beroemde tuin- en landschapsontwerper Piet oudolf. De heesters die hij (solitair) gebruikt in zijn ontwerpen vallen op door hun bloei, vruchtdracht, bladvorm en groeiwijze. Jaarlijks of om het jaar flink terugsnoeien zorgt ervoor dat de heesters niet gaan domineren in het ontwerp. Tevens krijgt de heester hierdoor meer karakter en worden zij robuuster.

Heesters combineren met vaste planten

Heesters kunnen andere planten in de tuin beschermen tegen harde wind. In een tuin die is ontworpen in de ‘Dutch Wave’ stijl of eigenlijk elke andere tuin met veel vaste planten komt er net iets meer bij kijken. Heesters kunnen behoorlijk dominant zijn onder de grond.

Hun wortelstelsel gaat de concurrentie aan met die van de vaste planten. Daar tegenover staat de functie van windbreker.  Hagen en vormsnoei van heesters kunnen, indien ze niet overheersen, ook een architectonisch element zijn om de vaste planten nog beter tot hun recht te laten komen.

Vaste planten die de wortelconcurrentie van heesters verdragen zijn:

• Alchemilla
• Brachypodium sylvaticum
• Carex
• Deschampsia
• Digitalis
• Geranium
• Hakonechloa
• Helleborus
• Heuchera
• Hosta
• Laminium
• Melica
• Pulmonaria
• Vinca

Heesters die bij vaste planten passen zonder te concurreren:

• Amorpha
• Buddleja
• Bupleurem
• Cistus
• Clerodendron bungei
• Cornus
• Cotinus coggygria
• Hydrangea
• Indigofera
• Leycesteria
• Rhus
• Sambucus
• Vitex

Groenblijvende/bladhoudende heesters verdragen in de regel geen ochtendzon: na elke nachtvorst ontdooien de bladeren te snel, waardoor er schade ontstaat. Groenblijvers kunnen in de regel goed in halfschaduw staan. Groenblijvende heesters worden vrijwel altijd aangeboden met een goede kluit. Dit brengt met zich mee dat de planten vaak iets duurder zijn in aanschaf.

De verdamping via het blad gaat gedurende de winter gewoon door.  Bij de verkoop in pot of kluit mogen de wortels zo min mogelijk beschadigen, dit om de wateropname veilig te stellen.

Enkele bekende groenblijvers:

• Andromeda
• Aucuba
• Buxus
• Calluna
• Camellia
• Hypericum
• Ligustrum
• Photinia
• Rhododendron
• Prunus
• Ribes
• Skimmia
• Viburnum

Enkele voorbeelden van bladverliezende heesters:

• Acer
• Amelanchier
• Berberis
• Callicarpa
• Buddleja
• Clerodendrum
• Corylus
• Cornus
• Cytisus
• Cotinus
• Deutzia
• Fuchsia
• Genista

Een (door TUINENSTRUINEN.ORG) aanbevolen kweker is Plantentuin Esveld in Boskoop. Eigenaar Cor van Gelderen wordt regelmatig opgeroepen als groendeskundige door de rijdende rechter.

Foto’s: IVerde,  Maayke de Ridder / H. van de Laar